“Aliantza eta lankidetza garaia da”

Tentsio geopolitikoek, muga zergen politikek eta birdefinitzeko bloke ekonomikoek markatutako nazioarteko ingurunean, MONDRAGONeko kooperatibek erronka berriei egin behar diete aurre beren eragiketa globaletan. Oskar Goitiak, Nazioarteko Eragiketen arduradunak, ziurgabetasun horrek kanpo jardueran duen eragina aztertu du TU Lankide aldizkariaren azken zenbakian, bereziki garrantzitsuak diren AEBetako eta Txinako merkatuetan, eta lankidetza aldarrikatu du egungo agertoki globalean indar handiagoz lehiatzeko giltzarri gisa.
Card image cap
2025/08/21

Oskar Goitiak MONDRAGONeko zentro korporatiboan duen bulegoan hartu gaitu, Udalatxera begira dagoen eta bere soiltasun eta ordenagatik atentzioa ematen duen gunean. Goitia etxekoa da, asko bidaiatutakoa, eta gaur egungo gaurkotasun geopolitikoaz hitz egiteko aukeratu dugu; hala nola, Trumpen muga zergen politikek, gatazka belikoek eta erronka politikoek, sozialek eta ekonomikoek baldintzatutako desberdintasunez jositako munduaz. 

Duela sei hilabetetik, Txinako Espainia Kontseilua Fundazioaren buru da Goitia, MONDRAGON ordezkatuz, eta horrek indartu egiten du Asiako erraldoiarekiko harremanetan giltzarri den aktore industrial eta diplomatiko gisa duen eginkizuna. Administrazio amerikarraren muga zergak hizpide hartuta hasi dugu solasaldia.

Zer balorazio egiten duzu Trumpen gobernuak sustatutako muga zergen politikari buruz?
Analista batzuen iritziz, eta kanpainan egindako promesen arabera, Trumpen muga zergen politikak helburu hirukoitza du. Batetik, AEBetako industria jarduera birkokatzea; bestetik, diru bilketa handitzea muga zergen bidez zergak murriztuz; eta, azkenik, aipatutako herrialdeekin merkataritza-fluxuen defizitak berrorekatzea identifikatutako herrialdeekin. 

Helburu horiek AEBetako gizartearen zati handi batek partekatzen ditu, azken urteotan globalizazioaren eta herrialdearen desindustrializazio progresiboaren ondorioek eragin negatiboa izan dutelako. 

Hala ere, muga zergen politika hori ezartzeko zailtasunak, gainerako herrialdeen erreakzioak eta AEBetako ekonomian eta bertako herritarrengan dituen ondorio negatiboak antzemanda, proposatutako neurri bakoitzaren epeak eta zenbatekoak berrantolatzen ari dira. Eta birkonfigurazio horrek zalantzak sortarazten dituenez, inbertsioen erabakiak atzeratu egiten dira, eta jarduera moteldu egiten da sektore eta merkatu askotan. 

Ekonomia globalean aurten eragina izango duela uste duzu?
Oraingoz, eta AEBen eta Txinaren arteko elkarrizketen ondoren, ez dago merkataritza fluxuak geldiaraziko dituen makro adierazlerik, baina ziurgabetasuna maila gorenean egonda, litekeena da ekonomia globala dezelerazio fase batean sartzea. Benetako eragina, neurri handi batean, AEBen eta muga zergen arloko ekonomia nagusien arteko akordioen araberakoa izango da, bai eta eragin inflazionistaren araberakoa ere, azkenean ezarriko diren neurriak eragiten dituztenak. Era berean, banku zentralek inflazioaren aurrean duten erreakzioak eragina izan dezake ekonomien hazkundean, interes tasak murrizteko/handitzeko politikak aktibatuz. Nolanahi ere, aldi aldakor batean gaude, eta zaila da emaitza iragartzea. 

"Muga zergen politikak merkatuen ziurgabetasuna eta inbertsio erabakien moteltzea areagotu du. Litekeena da munduko ekonomia ahultzea"

Eta, ondorioz, egoera horrek eragina izango du kooperatiben nazioarteko eragiketetan... 
Muga zergen politika berriaren hasieratik oso gertutik jarraitzen eta etengabe hitz egiten ari gara kooperatibekin eta haien filialekin, inpaktuak ebaluatzeko, ondorioak arintzen lagunduko duten palankak partekatzeko eta behar duten laguntza identifikatzeko.

Identifikatutako zuzeneko eraginak kooperatibek Ipar Amerikara egiten dituzten esportazioetan daude, industria kooperatiben nazioarteko salmenten %25 direnak. MONDRAGONeko kooperatibek batez ere Mexikotik eta Euskaditik esportatzen dute AEBetara; bezeroek, berriz, Mexikotik bai baina Europako eta Txinako gainerako herrialdeetatik ere esportatzen dute.

Indarrean sartzea eta produktuen gaineko muga zergen azken zenbatekoak negoziazio prozesuan daude oraindik; hortaz, oso gertutik jarraitzen dugu prozesua. 

Eta zein da inpaktu horren egungo argazkia?
Orokorrean hitz eginda esan genezake kooperatibek Mexikon ekoizten duten guztiak eragin txikia izango lukeela, Mexiko, AEB eta Kanadaren arteko T-MEC/ USMCA merkataritza libreko ituneko akordioak indarrean mantentzen diren heinean, eta ustezko %10eko oinarrizko muga zergak monetaren truke diferentziarekin konpentsatu ahal izango lirateke.

Beste alde batetik, Euskaditik zuzenean esportatzen duten eta esportazio horrek merkatu hartako haien fakturazioan pisu handia duten kooperatibak ditugu, salmentetan eragin handia izaten ari direnak eta enpleguan eragin posibleak dituztenak.

Erakunde guztiekin hurbileko elkarrizketa iraunkorra daukagu, diagnostikoa partekatzeko, balizko babes neurriak hartzea errazteko, enpresei prozesu ziurgabe honetan laguntzeko, enplegua babesteko eta beste edozein eragin arintzeko.

ARTL5109.jpg

Badaki Europak bere interes estrategikoak defendatzen bloke ekonomikoen testuinguru global berri honetan?
Europa ahalegin handia egiten dabil muga zergen politikatik eratorritako erronka berriei erantzun bakarra eta adostua emateko. Erantzuna irmoa izan dela uste dut, eta Europar Batasunaren eta bere enpresen interesak defendatu nahi ditu, betiere lankidetzarako eta negoziaziorako jarrera irekiarekin, alderdi desberdinentzat bidezko akordio orekatuak lortzeko.

Europa, industria teknologiaren lurralde esportatzailea den aldetik, merkataritza librearen defendatzailea da, eta aukerak zabaltzea ahalbidetzen duten munduko beste eskualde batzuekiko merkataritza libreko akordioen negoziazioa eta onarpen prozesuak azkartzen dabil, enpresa europearrek merkatu berri hauetan aukera gehiago izan ditzaten. 

Zure ustez, zer merkatutan eragiten dabil gehien ezegonkortasun politiko eta ekonomiko honek? 
Epe laburrean ikusten gabiltza egungo ziurgabetasuna moteltzen dabilela ekipo ondasunen sektore garrantzitsuetako inbertsioak eta erabakiak ia merkatu guztietan. 

Txina eta Alemania merkatu garrantzitsuak dira MONDRAGONeko kooperatibentzat, eta hainbat arrazoik eraginda barne krisiak igarotzen ari ziren aurretik. Muga zergen politika berri hori zuzenean eragiten dabil eta eragin negatiboa du eskarian nazioarteko merkataritzaren eraginpean dauden sektore guztietan. 

Mendebaldeko herrialdeetan ez bezala, azken urteetan etengabeko hazkunde dinamikak izan dituzten Hego Globaleko herrialdeetan (India, Brasil eta Asiako hego ekialdea, besteak beste) dinamismo handiagoa ikusten dugu haien ekonomietan, azpiegituretan egindako inbertsio publikoan eta hazkunde demografikoan oinarrituta; zeintzuk klase ertain zabalagoa daukaten, erosteko ahalmenarekin, eta horrek barne kontsumo handiagoa bultzatzen du.

"MONDRAGONeko zein kanpoko enpresekin lankidetzan aritu behar dugu, eta nazioarteko merkatuetan globalki lehiatzeko beharrezko tamaina eta eskala emango diguten tokiko bazkideak identifikatu"

ARTL5156.jpg

Txina
Zer presentzia dauka MONDRAGONek Txinan gaur egun?
MONDRAGON duela 40 urte baino gehiagotik dago presente Txinan, eta gaur egun 14 industria ezarpenekin Automobilgintza, Linea Zuria eta Ekipo ondasunen gisako sektoreetan. MONDRAGON Txinan presentzia handiena duen Espainiar estatuko korporazioa da. Gainera, duela 6 hilabete, MONDRAGON Espainiako Kontseilu Txinatarra Fundazioaren buru da, Txinari eskainitako diplomazia publikoko Espainiako erakunde nagusia. Kanpo Arazoetako, Europar Batasuneko eta Lankidetzako Ministerioari lotuta, bere Patronatua Txinan presentzia eta jarduera nabarmena duten enpresa pribatuek eta erakunde publikoek (guztiak espainiarrak) osatzen dute.

MONDRAGONen ustez, harreman horiek laguntza handia dira enpresentzat, ikusgarritasuna eta tamaina lortzen laguntzen digutelako, eta herri honetan lan egiten dugun enpresa guztioi laguntzeko bide zuzenak indartzen dituztelako. 

Zeintzuk dira gure enpresek Txinarekin lotuta dituzten kezka nagusiak?
Askotarikoak dira, baina hirutan laburbilduko nituzke. Alde batetik, automobilgintzako eta linea zuriko sektoreetako eskariaren murrizketa, bezero tradizionalen eta mendebaldeko OEM’s ekoizleen joint ventureen merkatu jaitsieragatik. Bestalde, jabetzaren babesa intelektuala osagaietan eta makinerian. Eta, azkenik, Txinako hornitzaile nazionalen lehentasuna ekipamendu ondasunetan, makinatan eta automatizazioan; horren ondorioz, pandemiatik hemendik, Txinan fabrikatutako atalekin barne, ezinezkoa da makinak esportatzea. 

Eta nola aurre egin agertoki horri?
Enpresekin eta agintariekin batera ari gara lanean txinatarren Automozio eta Home Appliances sektoreko bezeroen balio katean sartzeko benetako aukerak lortzeko. Eta saiatzen gara Espainiako hornitzaileen makina erremintaren eta automatizazioaren aukerak eta erosketak sustatzen sektore tradizional zein etorkizuneko guztietan. 

"Europa ahalegin handia egiten ari da muga zergen politikatik eratorritako erronka berriei erantzun bakarra eta adostua emateko"

Lehiari begira, zer eragin du Txinako enpresen nazioarteko hedapenak MONDRAGONen negozioetan?
Txinak sektore jakin batzuetan duen nazioarteko hedapena geldiezina da. Epe luzera bideratutako industria politikak, duela hamarkada batzuetatik ezarriak, besteak beste mugikortasun jasangarriaren, energia biltegiratzearen, eguzki energia berriztagarrien eta abiadura handiko trenbidearen sektoreetan txapeldun globalak izateko helburuarekin, fruituak ematen ari dira. Gainera, beren barne merkatuaren moteltzea eta instalatutako gehiegizko gaitasuna direla eta, Txinako enpresek hedapen prozesu batean eta merkatu berriak bilatzen dihardute. 

Izan ere, gaur egun ditugun negozio guztietan, Txinako enpresa global oso lehiakorrak daude, Europako merkatuetan daudenak eta gure kooperatibekin lehiatzen direnak. Tamaina handia dutenez, oso prezio baxuekin lehiatzeko eskala ekonomia egokiak izan ditzakete. Txinako ingurune lehiakorrak berrikuntzarako gaitasun handiak dituzten ekosistemak eta pertsonak sortzen ditu, eta baita ere talentu bizkorra duten eta bezeroari konponbideak ahalik eta modu lehiakorrenean etengabe egokitzen dizkioten enpresak. 

Beharrezkoa da sektore horietan dauden MONDRAGONeko kooperatiben eraldaketa prozesuak azkartzea, argi dagoelako Txinako lehiaren mehatxuak eragin handia izan dezakeela tokiko enpleguan. 

Dagoeneko ildo horretan lanean gabiltza...
Hala da. Azken urteotan egin den bezala, beharrezkoa da sektoreetan dibertsifikatzen jarraitzea, negozio berriak sortzen inbertitzea, gure ingurunean enplegu berriak sortzeko aukera emango dutenak, eta trantsizio digitalarekin eta energetikoarekin sortzen ari diren sektoreei jarduera industrialekin eta teknologikoekin erantzuna ematea. 

2024an onartutako MONDRAGONen politika sozioenpresarialaren bigarren erronkak oso ondo jasotzen ditu egungo negozioak garatzeko eta etorkizuneko negozio berrietan sarrera azkartzeko behar diren palankak. 

Pello Rodríguez presidentearen lidergoarekin, MONDRAGON dinamika arin eta erabakigarriak bultzatzen dabil etorkizuna duten negozioak eraldatzeko eta sortzeko, dagoeneko lehen fruituak ematen ari direnak eta datorren hamarkadan zehar datozen belaunaldientzat industria ehuna finkatzeko aukera emango dutenak. 

"Eusko Jaurlaritzarekin batera, Hithium enpresarekin, munduko hirugarren bateria geldikorren ekoizlearekin, hitz egiten gabiltza gure lurraldean egin daitekeen inbertsio proiektu baten gainean, non MONDRAGON izango litzatekeen lehentasunezko tokiko bazkide industriala"

Eta nola kudeatu behar da Txinako enpresen lurreratze hori, adibidez, Euskadin?
Gure ustez, proiektu horiek guztiontzat arrakastatsuak izan daitezen, funtsezkoa da txinatarrek gure Herrian egiten dituzten inbertsio berri horiek, ahal dela, hemengo tokiko bazkide batekin egitea. Eta, beraz, oso garrantzitsua da tokiko bazkideekin aliantza horiek egin ahal izateko esparru egokia sortzea, tokiko balio katearen zati handi bat tartean sar dadin, herrialdearen talentua txertatu eta berrikuntza bilatuz. 

Funtsezkoa da Txinako inbertsio mekanismoak ezartzea, Espainiako enpresekin lankidetzan aritzeko eta industria lurraldean errotzea sustatzeko. Denboran zehar mantentzen den oinarri industrial sendo horrek merkatuaren hazkundea, jarduera integral handiagoa eta inbertsio gehiago erakartzeko ingurune egokia bermatuko ditu.

Arlo horretan, partekatu nahi dut Eusko Jaurlaritzarekin batera, Hithium enpresarekin, munduko bateria geldikorren hirugarren fabrikatzailearekin, hitz egiten ari garela duela hilabete batzuetatik, gure lurraldean inbertsio proiektu potentzial bati buruz. Proiektu horretan MONDRAGON lehentasunezko tokiko industria bazkidea izango litzateke, energiaren sektoreko beste partner batzuekin batera. 

Zer mezu helaraziko zenieke ziurgabetasun globaleko une hauetan nazioartekotze prozesuetan murgilduta dauden MONDRAGONeko kooperatibei?
Balizko arriskuak ebaluatzea, dibertsifikatzea, merkatu berriak bultzatzea eta merkatuen, bezeroen eta hornidura iturrien mendekotasunak murriztea gomendatuko nuke. 

Aliantzen eta lankidetzaren garaia da, batetik, zailtasunak hobeto saihesteko, baina, batez ere, mugimendu eta birlokalizazioetatik sor daitezkeen aukera guztiak aprobetxatzeko. MONDRAGONeko zein kanpoko enpresekin lankidetzan aritu behar dugu, eta tokiko bazkideak identifikatu behar ditugu, nazioarteko merkatuetan tamainan eta teknologian globalki lehiatzeko behar diren tamaina eta eskala lortzeko.